آزمایش آنتی مولرین یا AMH هورمون جنسی
آزمایش آنتی مولرین یا AMH جهت اندازه گیری سطح سرمی هورمون بازدارنده ی مولرین انجام می شود. AMH یک هورمون گلیکوپروتئینی می باشد که مقادیر این هورمون به سن و جنس بستگی دارد به طوری که این هورمون در جنین پسر تا سن ۲ سالگی تولید و ترشح می شود و مانع از رشد اندام های جنسی زنانه در پسر می شود ولی در جنین دختر تا زمان بلوغ آثاری از این هورمون وجود ندارد و از موقع بلوغ تا یائسگی ترشح می شود و اندازه گیری این هورمون در زنان با سطح نرمال نشانگر سن باروری و ذخایر تخمکی می باشد. سطح سرمی این هورمون در دوران یائسگی تقریبا صفر می باشد.
هورمون آنتی مولرین توسط سلول های بیضه در پسران و در زنان توسط سلول های گرانولوزا در فولیکول های موجود در تخمدان تولید و ترشح می شود. این هورمون در اوایل رشد جنین پسر توسط بافت بیضه تولید می شود و سبب رشد اندام های جنسی مردانه می شود (باعث تغییر و رشد Wolffian ducts برای تشکیل اندام تناسلی مردانه شود)، در حالیکه مانع از رشد اندام جنسی زنانه می گردد.
در جنین دختر AMH تولید نمیشود و عدم حضور این هورمون اجازه می دهد که اندام جنسی زنانه رشد کند. سطح این هورمون در دختران تا سن بلوغ پائین است در دوره ی پیش از بلوغ تولید آن در تخمدان ها آغاز شده و سطح آن افزایش مییابد.
به طور کلی آزمایش AMH شاخصی برای تعیین کیفیت و تعداد تخمک های در حال تولید در چرخه ی قاعدگی می باشد و به نظر میرسد این هورمون اثر مهاری بر فراخوانی اولیه فولیکولها و حساسیت آن ها به هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) اعمال می کند.
در واقع این آزمایش کمک میکند تا:
- میزان باروری در بانوان تحلیل شود.
- زمان شروع یائسگی تخمین زده شود.
- دلیل عادتهای ماهانه نامنظم مشخص شود.
- مردانه شدن صدا و بروز ویژگیهای دیگر مردانه در خانمها علتیابی شود.
- دلیل یائسگی زودرس مشخص شود.
- سندروم تخمدان در خانمها به زودی تشخیص داده شود.
- میزان فعالیت تخمدانها و سلامت آنها بررسی شود.
- ناباروری در خانمها علتیابی شود.
هدف از انجام تست چیست؟
هدف از انجام این آزمایش عبارتست از:
در زنان:
- ارزیابی عملکرد تخمدان
- بررسی وضعیت یائسگی
- ارزیابی سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- پایش اثربخشی درمان سرطان تخمدان
در نوزادان:
- ارزیابی وجود دستگاه تناسلی مبهم
- ارزیابی عملکرد بیضه ها
این تست چه زمانی درخواست میشود؟
در موارد زیر به انجام آزمایش AMH نیاز است:
- ارزیابی وضعیت باروری در زنان
- پیش بینی شروع یائسگی
- وجود شک بالینی به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- بررسی علت بروز صفات مردانه در زنان (ویریلیزاسیون: پرمویی، قاعدگی نامنظم، ویژگی های مردانه، بم شدن صدا، و …)
- بصورت دوره ای در خانم های مبتلا به سرطان تخمدان تولید کنندهی AMH که تحت درمان قرار دارد.
- شک بالینی به حالتی که یکی از بیضه ها وجود ندارد یا پنهان شده یا عملکرد مناسب ندارد.
تستهای آزمایشگاهی مکمل
Follicle-stimulating Hormone (FSH), Luteinizing Hormone (LH), Estrogens, Testosterone, Progesterone
تستهای مرتبط با آزمایش AMH
یکی از تستهای رایجی را که معمولا انجام همزمان آنها با آزمایش AMH توسط پزشک توصیه میشود، آزمایش BHCG (آزمایش خون بارداری یا حاملگی) و آزمایش BHCG Titer است.
مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟
معمولاً قبل از انجام این تست نیاز به رعایت شرایط خاصی نیست.نیاز به ناشتایی نمی باشد.
عوامل موثر بر سطح سرمی AMH شامل موارد زیر می باشد:
کاهش سطح ویتامین D،چاقی ، استعمال سیگار،مشکلات ژنتیکی جهش در ژن BRCA1،پلی مورفیسم C677T در ژن MTHFR، شیمی درمانی، پرتودرمانی، قومیت و نژاد، جراحی تخمدان، بروز تروما در تخمدان، پرهاکلامپسی، مصرف قرص های ضد بارداری خوراکی، سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCO
تفسیر آزمایش AMH
سطح نرمال آنتی مولرین به علت تاثیر عواملی مثل سن و جنسیت و نژاد و غیره یک مقدار متفاوت است و به طور دقیق سطح نرمال آن را نمی توان گفت و متخصص با توجه به معیار هایی نرمال بودن و یا غیر طبیعی بودن مقدار هورمون را بررسی می کند. البته مقدار تقریبی نرمال بین 1.5 الی 4 نانو گرم بر میلی لیتر در نظر گرفته می شود.
مقادیر AMH در زنان طبق منابع امریکایی به شرح زیر است:
سن مقدار
نوزادان دختر کمتر از 24 ماه کمتر از 5 نانوگرم بر مول
کودکان دختر 24 ماهه تا 12 ساله کمتر از 10 نانوگرم بر مول
خانم های 13 تا 45 سال 1 تا 10 نانوگرم بر مول
خانم های بالای 45 سال کمتر از 1 نانوگرم بر مول
چه کسانی نیازمند آزمایش AMH هستند؟
- در زنانی در سن باروری زیر ۳۵ سال که قصد دارند سن بارداری خود را به تعویق اندازند همان طور که گفته شد با افزایش سن ذخیره ی تخمدانی کاسته می شود و بنابراین امکان باروری کاهش می یابد و اگر در فردی مشخص شود دارای ذخیره تخمدانی کمی می باشد فرد می تواند در این شرایط آگاهانه اقدام سریع تر برای بارداری داشته باشد. اهمیت تست ذخیره تخمدان زنانی که ذخیره تخمدانی کاهش یافته ای دارند دارای قدرت باروری پائینی میباشند و نیز در معرض خطر بیشتری برای سقط جنین هستند.سنجش این هورمون می تواند در تخمین ذخیرهی تخمک و احتمال باردارشدن کمک کند.
- افراد با سابقه ی ژنتیکی نارسایی ژنتیکی
اهمیت هورمون مهار کننده ی مولرین در انسان چیست؟
موارد کاهش AMH:
1- افزایش سن، افت شدید و ناگهانی آن در سنین حدود یائسگی به عنوان سریع ترین مارکر تشخیص مونوپوز است ( سریع تر از FSH )
2- چاقی ( زنان چاق تا ۶۵٪ کاهش AMH دارند نسبت به لاغرها)
3- شیمی درمانی ( متعاقب شیمی درمانی تخمدان ها اندازه گیری AMH می تواند آسیب وارده به تخمدان و تعداد تخمک ها را ارزیابی نماید )
زمانی که فولیکول مراحل رشد وابسته به FSH خود را طی می کند و بالغ می شود تولید این هورمون هم قطع می شود.
موارد افزایش AMH:
- مهم ترین مورد افزایش سطح AMH وجود بیماری تخمدان پلی کیستیک PCOS است.
- مورد بعدی هم سرطان های تخمدان (Granulosa cell tumor) است که می تواند تولید تخمک زیاد ولی با فانکشن معیوب نماید در این افراد کاهش AMH متعاقب درمان نشانه درمان موثر است.
بنابراین اندازه گیری دقیق این هورمون قبل از شروع درمان ضروری است.
نوسانات AMH در یک فرد (intraindividual fluctuations)؟
- نوسانات بیولوژیک داخل فردی
- تاثیر داروها و یا جراحی